A súa igrexa, de tradición medieval, conserva desta época tres canzorros (exterior, lado esquerdo) e o arco triunfal de acceso á capela maior, gótico, con columnas que levan capitéis de tipo vexetal. Un miliario, custodiado na Casa Rectoral, fala da súa poboación na época romana, ó igual que os moi romanizados castros de Marcelle e Frameán, en Toldavía.

A igrexa parroquial actual, en pedra, ten nave e capela maior. A súa fachada é moi sinxela, con espadana de dous corpos, rematado o segundo cunha cruz de ferro. Está cuberta a dúas augas. O seu retablo maior, en estilo neoclásico, século XIX, contén interesantes imaxes da patroa e de San Roque. Ademáis, no ático deste retablo locen unhas pequenas imaxes de San Bieito e San Xoán Bautista. A antiga imaxe de Santa Mariña, pisando o dragón infernal, consérvase sobre unha peaña, na nave. A parroquia dispón de tres petos esmoleiros de arte popular (de San Antón, das Ánimas e do Santísimo). Na capela maior, pía de auga bendita de tradición medieval, posiblemente a orixinal da época da igrexa medieval.

Castros:
Castro de Frameán, en Toldavía. Cuberto pola maleza, dispón de foxo e covas. A xente do lugar chámalle a este castro, “Cova da Moura”.

Castro de Marcelle. Cuberto tamén pola maleza e bosque. Dispón de foxos e sinxelos restos de murallas.

Petos de Animas:
Había un, hoxe desaparecido, no lugar de A Raña, con data constructiva de 1804. Consérvase, sen embargo, outro curioso e moi popular, lucindo un relevo da Virxe e unha talla mutilada, en pedra, de Santa Bárbara.

Cruceiros:
Diante da igrexa, no Campo,  do século XIX, con mesa de pedra (pousadoiro).Fuste cilíndrico en su parte central, y paralepípedo en los extremos. Capitel geométrico y cruz con los extremos refundidos.

Altar a su lado apoyado en dos balaustres piramidales.

Hórreos:
Destacan na parroquia os conservados no pobo de Orbán, incluíndo o do seu Pazo-Palacio. Tamén os conservados na localidade de Penela e Marcelle.

Fontes:
No lugar de Penela.

Muiños:
Abundantes. Salienta o conservado no lugar de Xagrade.

Pazos:

Pazo orban

Pazo-Palacio de Orbán. É unha construcción ligada ó mundo medieval. Ó parecer, foi reedificado na segunda metade do século XVII, data da que é a súa ampla e barroca solaina balaustrada. Portalón de acceso á Casa-Pazo, alintelado, con labra heráldica. Destacan a súa cociña, con ampla “lareira” e as distintas dependencias, entre elas unha significativa: “o salón do rei”. Mª Teresa Rivera xa na súa obra clásica “Los Pazos Orensanos”, explica o sentido deste salón, ó indicar que Carlos V e a súa nai, Dona Xoana, Ile concederon un privilexio a D. Lope e D. Galaor Taboada de Lemos, ós que, a cambio dos seus servicios na guerra, se lles concedeu a incorporación ó patrimonio real, de toda a casa, xurisdicción e bens de Orbán, nomeando a D. Lope e ós seus sucesores, administradores perpetuos deste privilexio, á condición de que constrúan no territorio xurisdiccional unha casa forte-fortaleza, capaz de apousentar ó rei coa súa corte, como así o fixeron. O edificio, en pedra de cadeirado de granito nas súas partes nobres, e noutras, de cachotería, ten dúas significativas e esveltas chemineas. Dispón de capela-oratorio, remodelada no ano 1718. Recentemente, esta casa-palacio foi acertadamente reconstruida.

Casas de arquitectura popular:
Unha no lugar de Penela. Ten solaina sinxela e escaleiras de pedra. Importante polo seu valor etnográfico, facendo conxunto coa fonte e o hórreo. Tamén é moi significativa e con alto valor etnográfico a conservada no lugar de Marcelle, á entrada do pobo, co seu hórreo próximo. Ten solaina e escaleiras de acceso, de pedra. Este conxunto está prácticamente en ruína.