Santa Baia de León

 

Santa Baia de León

 

A súa igrexa é de orixe románica, segundo se manifesta pola súa cruz antefixa, que loce o edificio actual na súa cabeceira, ademáis dunha ara romana, que serve de pé de altar. Esta antiga igrexa vai a renovarse na segunda metade do século XVIII.
A igrexa parroquial actual, no lugar de Agromaior, presenta nave única e capela maior, cuberto, todo isto, a dúas augas. A fachada, de porta alintelada, con espadana de dous ocos rematada en frontón triangular, ten respectivas pirámides con bolas nos extremos. O retablo maior é obra anónima do século XIX, que contén interesantes imaxes de arte popular de Santa Baia, San Victorio, San Roque, Santa Catarina, San Caetano e a da Virxe do Carme.

 

Cruceiros:
Próximo ó edificio eclesial, cruceiro do século XIX. De un peldaño, tosco pedestal, fuste chafranado, capitel de tres pequeños cuerpos y cruz sencilla.

Deste mesmo século é outro cruceiro na estrada que leva ó pobo de Vilamarín.

Hórreos:
Frecuentes e populares en toda a parroquia. Destaca sobre todos eles o da Casa Grande do Cepedo, de sete corpos ó exterior e seis na súa disposición interior, xa que ó sétimo corpo se accede por escaleira que distribúe a entrada ós corpos laterais (tres por lado). É de 1857, segundo inscrición gravada na súa parte lateral.

Eiras:
Na Casa Grande do Cepedo, diante do hórreo. Perfectamente conservada.

Casas Grandes:
Casa Grande do Cepedo. De gran antigüidade, documentada dende os anos fináis do século XV, aproxímase, pola súa disposición estructural e constructiva, a un sinxelo pazo rural. Esta casa estivo sempre en poder da familia Taboada.

Casa Grande da Pousa. Dispomos de moi poucos datos desta casa, ligada tamén á familia Taboada.

Casa Grande do Val.

Casas de arquitectura popular:
Moi achegadas á Casa Grande do Cepedo, salientan, polo seu valor etnográfico, dúas pequenas casas, provistas de corredor con balaústres de madeira e escaleiras de pedra, conservadas no seu estado orixinal no momento actual.

Casa do Modesto da Seara, na localidade de A Pica. En pedra de cadeirado, tivo magnífica cheminea tipo pazo, ademáis de forno. Na actualidade as súas dependencias organízanse en torno a un patio interior, tipo “curro”.