Moi poucas noticias-datos artísticos facilitan os libros de fábrica desta freguesía. O seu territorio estivo poboado dende épocas moi antigas, sobre todo na época romana. Desta antiguidade fala o Castro de Santa Agueda, que conserva restos de murallas e foxos e unha ara da época romana, conservada na ermida de San Pedro. No mundo medieval construirase neste territorio unha pequena igrexa, parcialmente conservada na actualidade por terse modificado ó longo dos séculos, sobre todo nos XVI e XVII, mais concretamente no ano 1689, no que se reedifica o arco da capela maior e se calea o edificio eclesial.
No primeiro cuarto do século XX constrúese unha nova igrexa no lugar de Pena, de planta rectangular, con fachada sinxela e espadana de dous ocos, é obra do arquitecto Gulías. Dispón dun retablo maior de estilo neoclásico, século XIX, que, ó parecer, procede da primitiva igrexa medieval que os franciscanos da cidade de Ourense tiñan no Convento de San Francisco. Loce este retablo bos relevos, destacando os de San Miguel e San Caetano. Importantes e de mérito artístico son unha serie de imaxes, como as de San Vicente, San Lourenzo, San Pedro sedente na súa catedra e San Xerome penitente.
Ermidas:
Na Santa Visita de 1692 sinálase que no termo parroquial hai dúas ermidas: a de San Pedro, no lugar do seu nome e a da advocacion de Santa Adega, no Castro do seu nome. Únicamente se conserva na actualidade a primeira. Esta ermida de Santa Adega, nacida para cristianizar un lugar de culto pagán (Castro de Santa Adega), documéntase xa no ano 1609. Interesa resaltar que na ermida de San Pedro se custodia, como xa se indicou, unha ara romana e unha imaxe barroca pequena e popular deste santo, ó que se lle invoca e sácase a porta da ermida en momentos de ameaza de tormentas.
Castros:
Se encuentra en la parroquia de San Vicente de Reádegos. El Castro está cercado por un montículo de cinco metros de altura que se alarga en un terraplén. Discurre a sus pies un foso de ocho metros de altura. En medio del recinto se ven los restos de la antigua capilla.
Cruceiros:
Enfronte a fachada da igrexa nova, popular, do século XX. Plataforma con tres peldaños, pequeño pedestal, fuste cilíndrico y chapitel geométrico con cruz encima.
Hórreos:
Diversos e populares no lugar de A Pena. Tamén de carácter popular en Toldavía. Interesantes e tamén populares no contorno da ermida de San Pedro.
Fontes:
No lugar de A Pena, a beira da estrada nacional, que une Ourense con Lugo. En pedra. A súa arquitectura é funcional e típica desta clase de fontes con pío e fronte tipo entaboamento, con cano. Tamén unha de época recente (1955) no lugar de A Ría, conserva unha inscrición (H S L C) e o motivo alusivo e en pintura do “xugo e as frechas”.
Muiños:
Un, no lugar de A Ría.
Casas Grandes:
No lugar de A Pena. Antiga Casa Consistorial e antiga escola, construida polas aportacións dos emigrantes de Vilamarín residentes en Cuba e Bos Aires.
Casa no lugar de O Pilo, con serradoiro incorporado. Obra de 1924, dispón dunha boa galería acristalada.
Casa grande dos Vicentiños, no lugar da A Pena. En pedra de cadeirado, balcón corrido, dependencias diversas para os usos domésticos. A súa primitiva edificación, conservada, foi ó carón dunha gran pena (“a pena”). Dispón de hórreo. Tiña eira e pozo, na actualidade desfigurados e tapados. A antiga propiedade está hoxe dividida entre diversos herdeiros.
Casas de arquitectura popular:
No lugar de A Pena, casa de pedra de cadeirado irregular, destacando o seu balcón-corredor de ferro, que descansa sobre repisa de pedra. Obra do século XIX.
No mesmo lugar de A Pena, casa de Don Constantino Anel, hoxe propiedade da familia ourensá, Bermello. É o tipo de casa-chalé, propia do que Xoaquín Lourenzo chama das “veira rúas”, é dicir, aquelas que copian coa súa modestia constructiva as casas-chalé das vilas e cidades. Foi edificada no ano 1923.
Tamén tivo importancia económica, no seu momento, a Casa da Ría. Máis concretamente esta Casa é unha reunión de edificios de arquitectura popular, interrelacionadas entre sí e case configurando unha Casa Grande. O conxunto está localizado ó final do pobo. Ten diante un hórreo.
